Warszawski kościół, w którym spoczywa serce Fryderyka Chopina, został poddany pracom konserwatorskim dzięki wpisaniu go przez Zarząd Województwa Mazowieckiego na listę projektów kluczowych. Zakrojone na szeroką skalę prace remontowe, rekonstrukcyjne i konserwatorskie objęły w latach 2009-2010 wnętrze świątyni, elewacje zewnętrzne, a także należący do parafii Dom Zgromadzenia. Przedsięwzięcie zostało zrealizowane dzięki zaangażowaniu kilkudziesięciu osób: konserwatorów, historyków sztuki i wykonawców.

Prace remontowe

Obustronna renowacja murów kościoła polegała na osuszeniu i izolacji zawilgotniałych ścian, oczyszczeniu ich ze starych farb, pokryciu powłoką imitującą tynk (na zewnątrz fasady) i pomalowaniu całości. Zabiegi te objęły także kościół dolny, gdzie dodatkowo została zamontowana wentylacja mechaniczna i doprowadzono centralne ogrzewanie. W całym kościele wymieniono część lastrikowych posadzek na kamienne, założono nową instalację elektryczną i system ostrzegania przeciwpożarowego. Przy kościele wybudowano łazienkę dostosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz windę-platformę umożliwiającą wjazd do kościoła niepełnosprawnym. W przylegającym do kościoła Domu Zgromadzenia przeprowadzono remont klatek schodowych, odnowiono wszystkie pomieszczenia usytuowane na parterze i zamontowano windę.

Prace rekonstrukcyjne i konserwatorskie

Jednym z podstawowych celów renowacji kościoła była całościowa rekonstrukcja wystroju wnętrza, a przede wszystkim zniszczonego podczas II wojny światowej barokowego ołtarza transeptowego Trójcy Świętej i Najświętszego Sakramentu. Jan Paweł II, podpisując w 2004 roku akt erekcyjny odbudowy tego monumentalnego zabytku, nadał mu nazwę i funkcję „Ołtarza Ojczyzny”. W ramach podjętych prac zrekonstruowane zostały rzeźby aniołów adorujących krzyż (zwieńczenie ołtarza), statuy czterech ojców kościoła (górna kondygnacja), a także rzeźby św. Piotra i Pawła oraz pary archaniołów (dolna kondygnacji). Ponadto wykonano dekorację snycerską ornamentów i pokryto ołtarz najwyższej próby złotem (ok. 230 m²).

Rekonstrukcji poddane zostały również loże balkonowe ulokowane we wschodniej i zachodniej części transeptu świątyni, a także cała stolarka okienna kościoła, którą wykonano na nowo, wzorując się na obrazie Bernarda Bellotta (Canaletta).

Prace konserwatorskie (i częściowo rekonstrukcyjne) objęły ponadto nagrobki prymasa Radziejowskiego oraz biskupa Tarły, a także wszystkie tablice epitafijne, grobowe i inskrypcyjne z kościoła dolnego. W całym obiekcie odnowiono żyrandole i kinkiety. Konserwację przeszły także organy wraz z prospektem i balustradą chóru, stalle wraz z obrazami, konfesjonały, balustrady, ławki dla wiernych. Wykonano nowe obrazy do ołtarzy św. Rocha i św. Felicissimy.

Inwestycja pod nazwą „Renowacja Kościoła Świętego Krzyża wraz z zabudowaniami poklasztornymi w Warszawie, jako ważnego obiektu dziedzictwa kultury narodowej” została sfinansowana w głównej mierze przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszy Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013. Całkowita wartość projektu to ponad 19,25 mln złotych. Unijne wsparcie wyniosło 16,36 mln złotych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przeznaczyło na ten cel kwotę 2,2 mln złotych, a parafia pw. Św. Krzyża – 690 tys. złotych.